6 maart 2022

Skip de Yuka scan!

De Franse smartphone-app Yuka scant de barcode van je voedings- en cosmeticaproducten en geeft ze een score. Hoe hoger de score, hoe gezonder het product. Hoe betrouwbaar zijn de scores die de producten krijgen?

Bekijk hier wat toxicologe Vera Rogiers te zeggen heeft over de Yuka app. Zij is een autoriteit in binnen- en buitenland op vlak van toxicologie en cosmetica. Sinds 2000 is professor Vera Rogiers hoofd van het departement In vitro-toxicologie en dermato-cosmetologie aan de VUB.

'De score die gegeven wordt, is alleen gebaseerd op mogelijke schadelijke eigenschappen van de ingrediënten. De app negeert daarbij de basisprincipes van de toxicologie. Paracelsus zei al in de 16de eeuw dat elke stof giftig kan zijn, maar dat dat afhankelijk is van de concentratie. Dus de dosis waaraan men blootgesteld wordt, is in deze het belangrijkste en de app houdt op geen enkele manier rekening met de hoeveelheid van de ingrediënten in het product.’ Aldus Professor Vera Rogiers.

'Bovendien hebben de makers van de app zelf beslist welke ingrediënten goed zijn en welke slecht. Wellicht hebben ze zich daarvoor geïnspireerd op de lijsten met te mijden ingrediënten die massaal op het internet staan. Die zijn niet betrouwbaar. De meeste gegevens daarin gelden bovendien alleen voor de VS waar de wetgeving voor cosmetica weinig voorstelt, terwijl die in de EU de beste in de wereld is. Consumenten kunnen ook zelf gegevens inbrengen, waarvan niets wordt gecontroleerd.’

Rogiers vindt het eigenaardig dat er een risico wordt verbonden aan stoffen als butaan, isobutaan, ethanol, gedenatureerde alcohol. ‘Dat zijn solventen om de actieve stoffen op te lossen en daar is niets mis mee. Een paar druppels alcohol op de huid door het aanbrengen van een deo die alcohol bevat, wegen bovendien niet op tegen het vrij gebruik van alcohol in alcoholische dranken en voedsel.’

Daarbij komt volgens Rogiers nog dat er geen rekening mee gehouden wordt met hoe lang het product in contact is met de huid: wordt het bij normaal gebruik afgewassen of blijft het op de huid zitten? Er is ook niet gekeken naar waar het product aangebracht wordt. ‘Rond de ogen is de barrièrefunctie van de huid veel kleiner dan in de rest van ons lichaam, dus daar kunnen ingrediënten beter doorheen de huid dringen en in de bloedbaan terechtkomen. Voor een oogcrème bijvoorbeeld moet de concentratie van sommige ingrediënten lager zijn dan voor een product dat we op onze armen of benen smeren.’

Ook het feit dat de app geen rekening houdt met de gebruiker geeft foutieve boodschappen. ‘Een aantal van de vermelde ingrediënten moeten volgens de wetgeving vermeld worden eens ze voorkomen in een concentratie hoger dan 0,001 procent in een product dat op de huid blijft omdat ze contactallergie kunnen veroorzaken. Dat is alleen om parfumgevoelige personen te beschermen die allergisch zijn voor 1 of meer van deze ingrediënten zodat ze het product kunnen vermijden. Dus daar heeft een doorsnee consument niet de minste last van.’

Verder wordt geen aandacht besteed aan de frequentie van het gebruik, met de vraag of de huid intact is of beschadigd, met de leeftijd van de gebruiker, of dat een man is of een vrouw, of het een baby is of een volwassene, en ga zo maar door. ‘Alle factoren die we in rekening moeten brengen om als toxicoloog in te schatten wat een mogelijk risico is voor de gebruiker, zijn hier totaal niet in aanmerking genomen.’ 

Bijzonder erg vindt Rogiers dat de app een concurrerend product voorstelt dat dan wel in orde zou zijn. Dat zet er sommige firma’s toe aan om aanpassingen te doen aan hun formules omdat ze zogenaamd slecht scoren en ze hun verkoop naar beneden zien gaan. ‘Die aanpassingen worden dus puur gedaan om financiële redenen en niet omdat er een wetenschappelijke reden voor is.’ 

Rogiers besluit dat de Yuka app alleen bruikbaar is voor personen die om medische redenen contact met bepaalde ingrediënten moeten vermijden, bijvoorbeeld omdat ze er allergisch voor zijn. ‘De doorsnee consument heeft daar geen last van en wordt door zo’n app nodeloos ongerust gemaakt.’

(Bronnen: EOS Wetenschap en VRT Nieuws)